Win-win of verlies-win | weekend 24-25 april

Ik ken de mijnen en de mijnen kennen Mij, zoals de Vader Mij kent en Ik de Vader ken. Ik geef mijn leven voor de schapen. Ik heb nog andere schapen, die niet uit deze schaapsstal zijn. Ook die moet ik leiden en zij zullen naar mijn stem luisteren en het zal worden: één kudde, één herder. Hierom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik mijn leven geef, om het later weer terug te nemen. Niemand neemt het Mij af, maar Ik geef het uit Mijzelf.” (Johannes 10, 11-17)

Als je een moeilijke beslissing verkocht wil krijgen, dan moet je deze beslissing  voorstellen als een win-win operatie. Als het voorstel doorgaat dan winnen alle betrokken partijen. Iedereen wordt er beter van. Iedereen gaat erop vooruit. Iedereen wint. Omdat iedereen wint, kan toch niemand tegen het voorstel zijn. 

Zowel politieke leiders, als zakenmensen stellen hun projecten graag voor als een win-win situatie. Heel zeker de reclame roept iedereen tot winnaar uit. Dat er in werkelijkheid winnaars, maar ook verliezers zijn wordt daarmee netjes van tafel geveegd. Vroeg of laat wreekt zich dat. 

Zo werd de globalisering van de economie in het recente verleden enkel als een win-win situatie voor alle betrokkenen voorgesteld. In werkelijkheid waren de winnaars het hoger opgeleide deel van de bevolking, terwijl laaggeschoolden meer nadeel dan voordeel hadden bij de globalisering van de economie. Vandaag spinnen populistische politieke partijen garen uit de miskenning van de problemen die de globalisering met zich meebracht voor de laaggeschoolden.

Geheel anders is de denkwijze van het evangelie als het over winnaars en verliezers gaat. Jezus kiest ervoor om vrijwillig aan de kant van de verliezers te staan, omdat Hij geen medemens tot verliezer wil maken. “Hierom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik mijn leven geef. Niemand neemt Mij het af, maar Ik geef het uit Mijzelf.” Daarom is Jezus de Goede Herder. Jezus geeft zijn leven – vrijwillig – opdat het goed zou gaan met zijn kudde. Een ware, goede herder is iemand die zijn leven wil verliezen voor zijn kudde. 

Hier is niet meer sprake van een win-win situatie. Maar wel van een verlies-win situatie. In het christendom kiezen we er voor om te verliezen, opdat de andere zou kunnen winnen, opdat de andere erop vooruit zou kunnen gaan, opdat de andere een goed leven zou hebben, opdat de andere in veiligheid mag leven. Deze christelijke mentaliteit staat haaks op de opvattingen van onze wereld. Het christendom blijft inderdaad tegendraads. Toch zijn wij ervan overtuigd dat dit de enige weg is opdat er in een samenleving rechtvaardigheid, echte gelijkwaardigheid,  welzijn en vrede voor allen kan groeien.

Het is maar doordat mensen zichzelf willen wegcijferen – iets durven te verliezen – dat de achterblijvers in een samenleving kunnen bijwinnen. Broederlijk Delen werkt zo. Christelijke opvoeding werkt zo. Elk doorgedreven engagement werkt zo. Het is maar door heel edelmoedig een deel van ons inkomen af te staan, dit verlies willen en durven nemen, dat organisaties zoals Missio, Caritas, Het Rode Kruis, kunnen werken. En dat mensen elders in de wereld mensen een menswaardiger leven mogen hebben. Een christelijke school blijft maar draaien als leerkrachten bereid zijn meer voor hun leerlingen te doen dan datgene waarvoor ze betaald worden. Dit meer, die extra inspanning of dat verlies maakt wel een wezenlijk verschil voor de zwakste leerlingen, die daardoor extra aandacht en steun kunnen genieten. Elk doorgedreven engagement – of het nu in de parochie is of in een vereniging – vraagt op sommige momenten meer dan dat men er voor terug krijgt. Maar zonder dat blijft een vereniging of parochie niet draaien. Dan verdwijnt het leven uit de parochie of uit de vereniging.

Op deze wijze willen christenen hun leven verliezen, opdat het volle leven zou gevonden worden. Dit vrijwillig verlies zien christen als de ware echte winst. Geluk, rechtvaardigheid, welzijn en vrede in het leven kunnen maar ten volle zijn als ook onze medemensen ten volle gelukkig zijn, als ook zij kunnen genieten van rechtvaardigheid, welzijn en vrede. De kern van de zaak is dit: de verkondigers van de win-win situatie doen in feit een beroep op de hebzucht die in ieder mens aanwezig is. De verlies-win situatie van het christendom doet een beroep op de edelmoedigheid die ook in het hart van ieder mens aanwezig is. 

Door het eigen verlies te willen nemen werken christenen aan waarachtige vrede. Daarover gaat het vredesgebed van de heilige Franciscus van Assisi.

Heer, maak mij een instrument van uw vrede. 
Waar haat het hart verscheurt, laat mij liefde brengen. 
Waar wordt beschuldigd, laat mij vergeving schenken. 
Waar verdeeldheid mensen van elkaar vervreemdt, 
laat mij eenheid stichten. 
Waar twijfel knaagt, laat me geloof brengen. 
Waar dwaling heerst, laat me waarheid uitdragen. 
Waar wanhoop tot vertwijfeling voert, laat hoop doen herleven. 
Waar droefenis neerslachtig maakt, laat me vreugde brengen. 
Waar duisternis het zicht beneemt, laat me licht ontsteken.

Maak dat wij niet zozeer zoeken 
om getroost te worden, als wel om te troosten. 
Om begrepen te worden als wel om te begrijpen. 
Om bemind te worden als wel om te beminnen.Want wij ontvangen door te geven. 
Wij vinden door onszelf te verliezen. 
Wij krijgen vergeving door vergeving te schenken 
en wij worden tot eeuwig leven geboren door te sterven.