Van chaos naar ethos | weekend 12-13 november

Maar nog voor dit alles geschiedt, zullen zij u vastgrijpen en vervolgen; zij zullen u overleveren aan de synagogen en gevangenzetten, u voor koningen en stadhouders voeren omwille van mijn Naam. Het zal voor u uitlopen op een getuigenis.” (Lucas 21, 10-13) 

Wat is het hier in het Maasland toch goed wonen! Deze uitspraak, die vaak gepaard gaat met een zucht van genoegdoening, duidt op een grote levenstevredenheid. Bijna spontaan komt deze uitspraak over de lippen wanneer we samen met enkele vrienden op een warme zomeravond in de tuin van een glas heerlijke wijn mogen genieten. Maar ook voor de tv wanneer we geconfronteerd worden met beelden van de oorlog in Oekraïne, van bootvluchtelingen op de Middellandse Zee of van overstromingen in India … Dan zeggen we mijmerend hardop: “Wat is het hier toch goed wonen!” En we hopen dan dat het hier zo mag blijven. Dat wij, onze kinderen en onze kleinkinderen, mogen gespaard blijven van elke vorm van chaos. Want ieder mens wil voor zichzelf een aangename en goede woonomgeving of woonplaats  scheppen. 

Goed wonen

Voor woonplaats of verblijfplaats kan men ook het Griekse woord éthos gebruiken. 
Van dit Griekse woord zijn de Nederlandse woorden ethos en ethiek afgeleid. Ethos en ethiek hebben m.a.w. te maken met wonen, met het goede wonen. Het tegenovergestelde van ethos en van het goede wonen is de chaos. Ook in het evangelie van deze zondag is er sprake van chaos: “Er zal een tijd komen dat er geen steen op de andere gelaten zal worden; alles zal verwoest worden. Gij zult horen van oorlogen en onlusten. Er zal strijd zijn van volk tegen volk en van koninkrijk tegen koninkrijk; er zullen hevige aardbevingen zijn, en hongersnood en pest.” De chaos is compleet. 

Woestenij

De chaos bedreigt het goede wonen. De chaos verdringt het ethos. Want wij mensen, wij kunnen van de aarde en van de samenleving een goede plek om te wonen – een ethos – maken. Maar wij hebben ook de capaciteit om van onze samenleving een woestenij of een chaos te maken. Ethos en chaos, beide wegen liggen voor de mensheid open. 

Het verschil tussen chaos en ethos wordt gemaakt door het geven van getuigenis. Te midden van de chaos is elke leerling van Jezus geroepen om getuigenis te geven. Na de schets van allerlei schrikwekkende toestanden zegt Jezus aan de omstaanders in Jeruzalem: “Het zal voor u uitlopen op het geven van getuigenis.” In moeilijke situaties zijn christenen geroepen om te blijven getuigen van Jezus’ levenswijze, in woord en vooral in daad.

Bijvoorbeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben kloosterlingen Joodse medeburgers in hun klooster verborgen. Te midden van de chaos van de Jodenvervolging was hun geheime verblijfplaats in het klooster een goede plek om te wonen, een ethos. 

Het geven van getuigenis hoeft niet altijd spectaculair te zijn. Soms heeft het meer te maken met ethische standvastigheid in onze huidige culturele situatie waarin alles-moet-kunnen. Experimenteren met drugs bij jongeren, een te zware voet bij het auto rijden, belastingfraude, vandalisme, nachtlawaai, brutaal gedrag tegenover politie, het lenen (of eerder het stelen) van fietsen, pornografie in videoclips en reclame, en tot slot abortus en euthanasie… moet dit allemaal gewoonweg kunnen? Uiteindelijk leidt de hedendaagse ‘alles-moet-toch-kunnen’ mentaliteit tot maatschappelijke chaos. 

Heilsprofeet

We kunnen inderdaad meer onze goesting doen wanneer morele codes verzwakken. Uiteindelijk leidt dit wel tot maatschappelijke chaos. Onze omgeving wordt dan een ongezellige plek om te wonen, soms zelfs onleefbaar. De hedendaagse chaos in het maatschappelijk leven kan ons diep verontrusten. Onheilsprofeten gebruiken deze onrust in ons hart om het einde van de tijden aan te kondigen. Jezus echter is geen onheilsprofeet, maar een Heilsprofeet. Hij is een man met een blije hoopgevende boodschap. Te midden van de chaos zegt Hij ons steun en kracht toe. Te midden van de chaos hoeven zijn volgelingen niet te vrezen, want zo zegt de Heer: “Ik zal u een taal en een wijsheid geven die geen van uw tegenstanders zal kunnen weerstaan of weerspreken.” Een wijsheid die ons te midden van de chaos doet kiezen voor een bewoonbare wereld, voor een ethos. 

Goede God, wanneer mijn leven een chaos wordt laat mij dan toevlucht zoeken bij U. Want bij U, onder uw vleugels, is het goed wonen en vertoeven. Laat uw liefde mijn hart dan tot rust brengen, zodat het weer open komt te staan voor de nood van medemensen. Amen.