Liefdevolle overmacht | weekend 28-29 december

Toen koning Herodes dit hoorde, werd hij verontrust en heel Jeruzalem met hem. Toen ontbood Herodes in het geheim de Wijzen en vroeg hun nauwkeurig naar de tijd waarop de ster verschenen was. Daarop zond hij hen naar Betlehem met de opdracht: “Gaat een zorgvuldig onderzoek instellen naar dat Kind en wanneer gij het gevonden hebt, bericht het mij dan, opdat ook ik het hulde kan gaan brengen.” (Matteus 2,1-3.7-8) 

Brute machtspolitiek, daar stond Herodes voor, zoals dit vaker bij dictators het geval is. Hij was een Stalin ‘avant la lettre’. Met iedereen – hoe klein en onschuldig ook – die zijn macht maar enigszins bedreigde rekende hij genadeloos af, gewelddadig als het moest. In dit spel van machtspolitiek was Jozef, met zijn gezin, ongewild verzeild geraakt. Want enkele Wijzen hadden met hun boodschap – dat er een koning van de Joden geboren was –  Herodes angstig en onrustig gemaakt. De hoopvolle en vreugdevolle boodschap van de Wijzen was voor hem een onheilstijding. Elk mogelijk verzet tegen zijn koningschap zou hij onherroepelijk de grond in boren. Als het niet kon met een list – want de Wijzen, van Godswege gewaarschuwd, keerden niet op hun stappen terug – dan maar met beestachtig niets ontziend geweld. 

Tegenover de brute macht van Herodes plaatst God enkel een droom. “Is het dat maar?”: zo klinkt de ontgoochelde reactie van velen die hun hoop op een almachtige God hebben gesteld. Wat kan nu een droom doen tegen een georganiseerde kindermoord? Wat kan nu een droom betekenen in een wereld vol macht en geweld? Kan een droom het brute machtsmisbruik in onze wereld stoppen?” 

Want er is niets kwetsbaarder dan een droom. Een droom kan zo gemakkelijk als een onbereikbare illusie van tafel geveegd worden of als naïef worden afgedaan. Toch is het die kwetsbare droom van Godswege die de wereldse almacht van Herodes breekt. 

“Ga een nauwkeurig onderzoek instellen naar het kind. Wanneer u het gevonden hebt, laat het mij dan weten!” Aan dit koninklijk verzoek van Herodes gaven de drie Wijzen na een droom niet langer meer gehoor. Een kwetsbare droom brak de ‘almacht van de woorden’ van Herodes. De drie Wijzen waren niet meer langer gehoorzaam aan zijn verzoek. Ze gingen hun eigen weg naar huis. Een ander weg dan waarop Herodes hoopte. Bezield door een droom speelden de Wijzen niet langer meer het spel der machtigen te Jeruzalem mee. Dit verkleinde de macht van Herodes. Want machthebbers hebben maar macht omdat velen – gewild en ongewild – het spel meespelen. 

Niet alleen de almacht van Herodes’ woorden werd door een droom doorbroken, maar ook ‘de almacht van zijn daden’. Hoe gruwelijk en verschrikkelijk de kindermoord ook was, zijn opzet om de koning der Joden te doden mislukte. Herodes stond schaakmat door een eenvoudige droom. Hij stond schaakmat door de tedere vaderlijke zorg, die de engel van de Heer in een droom, in het hart van Jozef had opgewekt. Nog in de nacht stond Jozef op en week met het Kind en zijn moeder Maria naar Egypte uit. Tedere ontferming, goedheid, deemoed, zachtheid en geduld: zo manifesteert zich Gods liefdevolle overmacht. 

Goede God, de spiraal van gewelddadige macht en tegenmacht kan enkel doorbroken worden door Uw liefdevolle overmacht. Wek, zoals in het hart van Jozef, ook in ons hart tedere ontferming, goedheid, deemoed, zachtheid en geduld. Want vrede in de wereld kan nooit gewonnen worden met geweld. Amen.