Diepe eenzaamheid | weekend 8-9 oktober

Hij zag hen en sprak: ‘Gaat u laten zien aan de priesters.’ En onderweg werden ze gereinigd. Een van hen keerde terug, toen hij zag dat hij genezen was, en verheerlijkte God met luider stem. Vol dankbaarheid wierp hij zich voor Jezus’ voeten neer, en deze man was een Samaritaan. Hierop vroeg Jezus: ‘Zijn niet alle tien gereinigd? Waar zijn dan de negen anderen? Is er niemand teruggekeerd om aan God eer te brengen dan alleen deze vreemdeling?’ En Hij sprak tot hem: ‘Sta op en ga heen; uw geloof heeft u gered.’ (Lucas 17, 11-19)

Social distancing

De tien melaatsen bleven op een grote afstand staan en riepen luidkeels: “Jezus, Meester, ontferm U over ons.” Suggereert dit beeld uit het evangelie niet een zeer grote eenzaamheid? Omwille van hun melaatsheid moesten melaatsen steeds een grote afstand in acht nemen tegenover hen die gezond waren. Een veel grotere afstand dan de anderhalve meter uit de voorbije corona-tijd. De grote fysieke afstand sloot hen uit van het gewone mensenverkeer. Zij konden alleen apart leven, in hun eigen wereld, in aparte huizen, ver weg van de dorpen. Niet enkel hun ziekzijn, maar vooral de eenzaamheid die hun ziekte meebracht, schreeuwden ze uit als een pijn. Vandaar die bede: ‘ontferm u over ons’.

‘Ontferm u over ons’: is dit niet de bede steeds opnieuw van elke zieke tot op de dag van vandaag. Het is niet alleen een bede van de zieke tot God, maar het is ook een bede tot ieder van ons. 

Krachtig samenzijn

‘Ontferm u over ons’: wil zoveel zeggen als ‘zorg voor ons, verzorg ons, verpleeg ons, draag zorg voor ons’. Maar het wil ook zeggen ‘keer onze eenzaamheid om tot een krachtig samenzijn’, ‘doorbreek onze eenzaamheid in een fysiek warme knuffel’.

Want de afstand tussen gezonden en zieken is ook in onze samenleving vaak heel groot. Gezonde mensen hebben het dikwijls heel druk in het leven. Ze rennen van de ene naar de ander plaats, van de ene verplichting naar de andere. Maar daarbij rennen ze heel vaak de deur van de ziekenkamer voorbij. Want zieke medemensen passen niet zo goed in onze overdrukke agenda’s. 

Genezing, reiniging, redding

Het antwoord van Jezus op deze bede om ontferming kunnen we samenvatten in drie woorden, namelijk: genezing, reiniging, redding. Van die ene melaatse, een Samaritaan, die terugkwam om Jezus te danken, wordt er in het evangelie gezegd: dat hij ‘genezen’, ‘gereinigd’ én ‘gered’ was. Elk van deze drie woorden hebben hun eigen aparte betekenis.  

Genezen heeft te maken met het lichaam. Het normaal functioneren van het lichaam wordt terug hersteld. Waardoor men ook opnieuw normaal kan functioneren in het leven en zich kan bewegen in de gemeenschap van de mensen. Doordat de melaatsen genezen waren, hoefden ze zich niet langer meer afgezonderd te leven van hun medemensen.

Reinheid en onreinheid, gereinigd worden heeft betrekking op de binnenkant van een mens. Het heeft betrekking op z’n ziel. Want als we ernstig ziek worden, dan is vaak ook onze relatie met God verstoord. We plooien in ons ziek-zijn terug op onszelf. 

Heel onze aandacht wordt doorheen de ziekte op het eigen lichaam en het eigen leven betrokken. En als we aan God denken, dan is niet op de eerste plaats om Hem te loven en te danken, maar eerder om God verwijten te maken: “God, waarom doe je mij dit aan.” “God, waarom moeten goede mensen lijden.” “God, waarom heb je geen schepping gemaakt zonder ziekte?” De melaatsen moesten zich aan de priesters laten zien, met het oog op het herstel van hun relatie met God.

Tot slot is er ook sprake over redding. Redding heeft in de Bijbel altijd te maken met nabijheid: Gods nabijheid geeft redding. Omdat alleen Gods nabijheid onze diepste eenzaamheid kan doorbreken. Want er zijn momenten in het leven dat wij een eenzaamheid ervaren waar geen enkel medemens – met de beste wil – bij kan komen. Bijvoorbeeld ouders die treuren over het sterven van hun kind; of pubers die zich belachelijk gemaakt weten en voortdurend op pesten stoten; of gevangenen die moeten leren klaarkomen met het eigen kwaad dat ze aan anderen hebben aangericht; of zieke mensen die geen vrienden meer om zich heen hebben; of oude mensen die door hun hoge ouderdom al hun generatiegenoten verloren hebben; en zondermeer elke mens in zijn stervensuur …

Kortom, de menselijke eenzaamheid kent vele vormen en kan heel diepgaan. Zo diep zelfs dat alleen God erbij kan. Uit die eenzaamheid worden we – door Gods nabijheid – gered.

Goed God, ontferm U over ons. Want ook wij hebben genezing, reiniging en redding in het leven nodig. En maak ons, op onze beurt zachtmoedig en barmhartig voor zieke medemensen, die niet zo goed in onze overdrukke agenda’s passen. Leer ons oog hebben voor hun nood aan een luisterend oor en een geduldig gesprek. Maak ons liefdevol aandachtig, naar het voorbeeld van Jezus Christus, uw Zoon en onze Heer. Amen.