Allerheiligen en Allerzielen

Bekijk hier de tijden van de eucharistie- en gebedsvieringen op Allerheiligen en Allerzielen

Zoals elk jaar herdenken wij met Allerheiligen onze geliefde overledenen. We willen dicht bij hen zijn door voor hen te bidden in de kerk en door een bezoekje te brengen aan het kerkhof. Op zulke momenten voelen we meer dan ooit de behoefte om elkaar nabij te zijn, niet enkel in onze gedachten, maar vooral fysiek.

oorsprong

Zoals meerdere christelijke feesten is ook Allerheiligen gekerstend. De Romeinen, Kelten en Germanen hielden lichtfeesten als verweer tegen de komende winterperiode. Er vonden vruchtbaarheidsrituelen plaats, dieren werden geslacht en de laatste oogst werd binnengehaald. Na de christenvervolgingen werden martelaren, die het met de dood moesten bekopen tijdens de christenvervolgingen, herdacht. Paus Gregorius III veranderde in 732 het martelarenfeest in Allerheiligen, zodat ook de heiligen die geen eigen naamdag hebben en van wie de heiligheid alleen bekend is bij God, worden herdacht.

heiligheid

Tijdens de dagen van Allerheiligen en Allerzielen worden wij eraan herinnerd dat wij allen zijn geroepen tot heiligheid. Maar is heiligheid voor eenvoudige mensen, zoals we zijn, wel weggelegd? Op het eerste gezicht lijkt dit op een onmogelijke taak omdat we voortdurend heiligheid verwarren met morele perfectie. Wij beseffen maar al te goed dat ieder van ons verre van moreel perfect is en dus besluiten we daaruit dat heiligheid voor onszelf onmogelijk is.
Heiligen zijn geen moreel perfecte mensen, die nooit fouten maken. Heiligen zijn wel mensen wier leven transparanter wordt. Heiligen zijn mensen in wier leven Gods goedheid en liefde zichtbaar worden. Dit zichtbaar worden van Gods goedheid en liefde doorheen mensen die niet moreel perfect zijn, dat is genade. Dat is ook de genade die wij mogen ervaren bij het sterven van een dierbare, waarbij het leven van diegene transparant en helder wordt. Omdat het leven bij het sterven voor ons transparanter wordt, zien we veel helderder de goedheid en liefde. Doorheen de goede en minder goede daden, doorheen de sterktes en zwaktes van het karakter, doorheen de successen en mislukkingen in het leven van degene die op sterven ligt, wordt de goedheid van God bij onze geliefde overledene zichtbaar. Die transparantie, dat is heiligheid: de transparantie – waarin Gods goedheid zichtbaar wordt doorheen de menselijke kleinheid – dat is heiligheid.

Allerzielen

De dode zielen die zich tijdens hun leven niet zuiver tot God hadden gericht, worden met Allerzielen herdacht. Degenen die niet aantoonbaar Jezus tijdens het leven hadden gevolgd, zouden in het vagevuur terecht komen. Daar zou het vuur hen kunnen reinigen. De gelovigen op aarde zouden voor deze zielen kunnen bidden, zodat ze alsnog zouden worden gezuiverd en naar de hemel zouden kunnen gaan.
Pas in de 14de eeuw werd Allerzielen in de katholieke kerk ingevoerd. Europa werd geteisterd door een pestepidemie. Vele overledenen kwamen – vaak zonder dat er voor hen een mis werd opgedragen – in massagraven terecht. Met Allerzielen werden zij in het gebed meegenomen, zodat ze alsnog naar de hemel konden gaan.

Halloween

Halloween is een verbastering van All Hallow’s Even, de avond vóór Allerheiligen, en werd pas in de 16de eeuw in Schotland voor het eerst gebruikt. De Kelten kenden al het Samhain, een feest op 31 oktober om het einde van het oogstseizoen te vieren. Er werden grote vreugdevuren ontstoken, rituelen uitgevoerd en waarschijnlijk ook mensen geofferd? Rapen werden uitgehold. In de 19de eeuw waaide het feest samen met de immigranten over naar Amerika. Daar kenden ze pompoenen, die veel meer geschikt waren om uit te hollen.
De Kelten dachten, dat de deur naar de onderwereld op die avond openstond en dat de doden en feeën door die deur zouden kunnen komen naar onze wereld. Daarom werden feestmaaltijden bereid en werd aan de tafels plaatsen vrijgelaten voor de overledenen. Door diezelfde deur zouden ook slechte wezens kunnen komen. Daarom verkleden de Kelten zich met angstaanjagende kostuums om deze wezens af te schrikken. Nu begint het al een beetje op het Halloween te lijken, zoals wij dat kennen.
Christenen bakten op de vooravond van Allerheiligen koeken. Kinderen en armen trokken langs de deuren om deze te verzamelen. In ruil voor de zielenkoeken boden ze aan om voor de overledenen van hun weldoeners te bidden. Daar komt de trick or treat vandaan.

Día de los muertos

Ook in Mexico worden doden vereerd. Men gelooft dat zielen van overleden kinderen op 1 november terugkeren naar de aarde en van volwassenen op 2 november. Er worden feestmaaltijden bereid, graven opgepoetst en thuisaltaren gemaakt met foto’s van dierbare overledenen en lekkernijen. Uiteindelijk wordt alle drank en eten door de levenden genuttigd. Er zou geen voedingswaren meer in zitten omdat die door de doden zou zijn verorberd.
Verschillende Indianenvolkeren bewaarden de schedels van overledenen en stelden deze in de negende maand van de Azteekse kalender (begin augustus) tijdens rituelen tentoon. Dit symboliseerde de dood en wedergeboorte. Tijdens de Spaanse overheersing werd de Dag van de Doden verplaatst naar 1 en 2 november.